فرش ماشینی 700 شانه کاشان

نقش و نگار هايي كه ما امروز بر روي فرش هاي ماشيني و دستبافت مي بينيم به گذشته هاي دور برميگردد. گاهي ايده هاي مختلف از كشور هاي ديگر نيز وارد ايران شده و باعث ايجاد نقشه هاي متنوع شده است. اما با وجود تنوع بسيار در اين زمينه نقشه هاي فرش در 8 دسته طبقه بندي مي شوند كه شامل نقشه هاي قديمي و جديد مي باشد. در اين مقاله با اين سبك ها بيشتر آشنا شده و به شما كمك مي كنيم در هنگام خريد فرش، نقشه ها را به خوبي بشناسيد. با ما در ادامه مقاله همراه باشيد.

انواع طرح هاي فرش

*طرح لچك ترنج

اين طرح كه به اصطلاح به آن لچك محراب نيز مي گويند يكي از معروف ترين طرح ها در فرش مي باشد كه به گفته مورخان از طراحي كاشي هاي مدارس، مساجد يا نقش و نگار هاي روي كتاب هاي قديمي چرمي به وجود آمده است. نقشه كشان قالي در دوره صفويه با خلاقيت هاي بسيارشان به طراحي اين اشكال زيبا پرداخته و باعث وجود يك اثر ماندگار در اين بازه زماني شده اند. از اصيل ترين مناطق نقشه كشي فرش مي توان به كاشان اشاره كرد. كه شهر هايي همچون يزد، اردستان و كشور مصر از روي اين نقش و نگار ها در طراحي نقشه هايشان به كار برده اند.

*طرح افشان

اين نقشه از گذشته تا كنون در بين تمام افراد بسيار محبوب بوده است. طرح هاي افشان نقشه هايي بدون ترنج و خلوت مي باشند و بهترين گزينه براي دكوراسيون هاي شلوغ است. در طراحي نقشه افشان از گل و بوته استفاده شده و طرح هاي اسليمي در حاشيه فرش به كار برده شده است. طرح افشان از زمان شاه عباس شكل گرفته و تا امروز توجه افراد زيادي را به خود جلب كرده است. نام يكي از نقشه هاي معروف افشان شاه عباسي بوده كه در گذشته به آن سرتاسري شاه عباس نيز مي گفتند. از ديگر نقشه ها مي توان به افشان شكسته، افشان ترنج دار، افشان اسليمي و ... اشاره كرد.

*طرح گلداني و درختي

اين طرح يكي از معروف ترين نقشه هاي كاشان مي باشد كه از گذشته تا امروز در بين تمام علاقه مندان به فرش شناخته شده مي باشد. اصالت اين طرح مربوط به جوشقان كاشان مي باشد كه در زمان صفويه شكل گرفته اند. در حال حاضر از اين نقشه بيشتر براي بافت قاليچه استفاده مي شود.

*طرح شكارگاه

همان طور كه اسم اين طرح پيداست طراحي اين نقشه تصوير شكار حيوانات، شكارچي و گل و گياه بوده كه در سر تا سر فرش پياده شده است. در صنعت فرش ماشيني امروزه از طرح شكارگاه استقبال فراواني مي شود. و مي توان اين سبك را بر روي فرش هايي همچون فرش 1000 شانه و فرش 1200 شانه خريداري كرد.

*طرح محرابي

ايده اين نقشه از محراب مسجد گرفته شده و همانند اسمش در پوشش مساجد به كار برده مي شود. در بعضي از نقشه هاي محرابي شما مي توانيد خطي از قرآن يا احاديث را در قسمتي كه انسان سجده مي كند در حاشيه فرش ملاحظه بفرماييد. در اين طراحي به هيچ وجه چهره، حيوانات و گل و گياه طراحي نمي شود. چرا كه در هنگام اقامه نماز افراد را دچار سردرگمي خواهد كرد.

*طرح هاي واگيره اي

اين نقشه در قسمت كوچكي طراحي شده و در سر تا سر نقشه به صورت مداوم تكرار مي شود. از معروف ترين سبك ها در اين زمينه مي توان به نقشه هاي خشتي و بته جقه اشاره كرد.

*طرح هاي تصويري

طرح هاي تصويري در كاشان سابقه اي دور و دراز دارد. اشخاص نامداري در اين زمينه در زمان محمد رضا شاه پهلوي به بافت اين سبك براي پوشش دربار مي پرداختند. 3 نقشه در اين طراحي بسيار معروف مي باشد كه شامل:

*نقشه ي محتشم، چهره اي و منظره ي شمايلي مي باشد.

در نقشه محتشم اكثرا طرخح هاي لچك و ترنج به كار برده شده است. حاشيه هاي اين نقشه پهن بوده و گل و بوته هايي مانند درخت بيد مجنون، گل و بوته ها به سادگي در سر تا سر فرش استفاده شده است. در حاشيه نقشه نيز نقش و نگار هاي اسليمي به كار رفته و يكي از زيبا ترين نقشه هاي فرش مي باشد.

فرش كاشان

امروزه كاشان يكي از برزگترين توليد كننده هاي فرش ماشيني مي باشد. طرح هايي كه امروزه بر روي فرش هاي ماشيني پياده مي شوند از نقش و نگار هاي قديمي ايده گرفته اند. سايت قالي كاشان يكي از برند هاي معتبر در زمينه فروش محصولات فرش ماشيني بوده و نقشه هاي قديمي و جديد را در اختيار مشتريان خود قرار داده است. ارسال محصولات اين فروشگاه مستقيم از كارخانه و بدون واسطه مي باشد. يكي از مزيت هاي اين فروشگاه اينترنتي ارسال رايگان محصولات به سراسر ايران مي باشد.

در اين متن درمورد يكي از محبوب ترين و زيبا ترين طرح هاي فرش ايراني صحبت خواهيم كرد . طرح افشان از ديرينه ترين و نشهور ترين طرح هاي فرش در ايران است . اين طرح زيبا در سراسر دنيا پرطرفدار است و جلوه اي بي نظير دارد . به همين دليل فرش هاي طرح افشان ايران به سراسر دنيا صادر مي شوند .

طرح و نقش افشان در فرش

طرح افشان در بين فرش هاي كلاسيك ايراني و سنتي ايراني قرار مي گيرد . طرح افشان از ديرباز در كانون توجه قرار گرفته و طرفداران بسياري را جذب خود كرده است . اين طرح همه پسند و ديدني در برخي از موارد با طرح ها و نقش هاي متفاوتي تركيب شده و طرح هاي بسيار خاصي را شكل داده است . 

در گذشته يكي از طرح هايي كه در بيش تر فرش هاي سنتي ايراني استفاده شده است طرح زيباي ترنج است . اين طرح سنتي از يك ترنج در ميانه فرش تشكيل شده كه اطراف آن را نقوش ظريف و زيباي ديگري فرا گرفته بودند . بعد ها با گذشت زمان طراحان نقشه فرش تصميم به حذف ترنج از اين نقشه گرفتند . بدين شكل طرح زيباي افشان شكل گرفته است .

ازاين رو فرش هاي افشان ايراني معمولا فاقد ترنج بوده و تركيبي از نقش هاي اصيل افشان و اسليمي يا ختاييي هستند . اما استثنائاتي نيز در اين مورد وجود دارد . با توجه به تغيير سبك زندگي و تمايل سليقه ها به طرح هاي مدرن امروزه طرح هاي افشان ترنج دار نيز وجود دارند . طرح هاي افشان ترنج دار طرح هاي جديدي هستند كه به سبك مدرن طراحي شده اند .

فلسفه و علت نامگذاري طرح افشان 

در طرح افشان نقوش فرش به هم پيوستگي و هارموني بسيار خاصي دارند . به اين شكل در طراحي اين نقشه گويا طراح از ابتدا تا انتها قلم خود را از روي كاغذ بر نداشته است . يعني تمام گل ها و نقش ها را روي فرش افشانده است .

طرح افشان چه ويژگي هايي دارد ؟

يكي از مشخص ترين ويژگي هاي طرح افشان استفاده از نقوش به هم پيوسته و شاخ و برگ هايي است كه در سراسر فرش تكرار شده اند . استفاده از نقوش اصيل ايراني مانند ختايي ، شاه عباسي ، اسليمي و ... در طرح افشان از ديگر ويژگي هاي قابل ذكر است . در طرح افشان معمولا لچك و ترنج وجود ندارد . اين ويژگي سبب تمايز ظاهري فرش با ساير فرش ها شده است .

نبود ترنج در فرش سبب مي شود فضاي اطراف فرش بزرگ تر و دل باز تر به نظر برسد . به همين دليل فرش هاي طرف افشان براي استفاده در فضا هاي كوچك گزينه اي عالي محسوب مي شوند . از ديگر ويژگي هاي طرح افشان عدم قرينگي در نقش هاي فرش است . اين ويژگي نيز به زيبايي طرح افشان افزوده است .

انواع طرح افشان در فرش 

طرح افشان به دليل محبوبيت بالا در شكل هاي گوناگون و متفاوتي طراحي شده است . از جمله طرح هاي مشهور افشان ايراني مي توان طرح هاي افشان شاه عباسي ، اسليمي ، ختايي ، حيوانات و افشان ترنج دار را نام برد . هر يك از اين طرح ها داراي قاعده طرح افشان هستند كه با نقوش ديگري تركيب شده است . برخي از فرش هاي مدرن نيز از نقش هاي افشان در طرح خود استفاده كرده اند .

فرش طرح افشان دكوراسيون 

امروزه فرش در ظاهر دكوراسيون تاثير بسزايي دارد . توجه به اين نكته كه از نظر روانشناسي ثابت شده است كه رنگ و چيدمان دكوراسيون منزل بر خلق و خو و شكل گيري رفتار افراد تاثير مي گذارد، نشانه اي ديگر براي اهميت داشتن انتخاب و رنگبندي دكوراسيون است. فرش هاي افشان انواع مختلفي داشته و براي هر نوع دكوراسيوني قابل استفاده هستند . با توجه به طرح خاص اين فرش بهترين جلوه را  در دكوراسيون هاي شيك و مجلل كلاسيك از خود نشان خواهد داد . فرش طرح افشان رنگ بندي هاي بسيار متنوعي دارد كه بايد با توجه به نياز خود در دكوراسيون از آن استفاده كنيد .

خريد بهترين فرش طرح افشان كاشان

فروشگاه اينترنتي قالي كاشان مجموعه اي از بهترين و زيبا ترين طرح هاي فرش را در خود جاي داده است . براي خريد بهترين فرش طرح افشان كاشان فروشگاه قالي كاشان را به شما پيشنهاد مي كنيم . اين فروشگاه بهترين و با كيفيت ترين فرش هاي ماشيني را به قيمت كارخانه عرضه مي كند . تمامي محصولات قالي كاشان داراي ضمانت نامه 5 ساله بوده و با ارسال رايگان به خريداران تحويل مي شوند .

               

تعريفي از گبه

طرح ها و نقش و نگارهاي گبه

تفاوت گبه با فرش (قالي)

روش نگهداري

همان اندازه كه مراحل توليد يك گبه از اهميت خاصي برخوردار است، به همان اندازه نگهداري آن نيز نيازمند دقت و توجه مي باشد. چرا كه هرچه در نگهداري آن ها دقت بيشتري به كار ببريم، ماندگاري شان نيز بالاتر مي رود. از جمله عواملي كه باعث آسيب رساندن به اين زيراندازها مي شود مي توان به حشراتي چون بيد، موريانه، موش و … اشاره كرد. براي مقابله با آسيب اين حشرات موذي مي توان از محلول هاي شيميايي كه به صورت افشانه كردن بر رو و پشت گبه مورد استفاده قرار مي گيرند و همچنين استفاده از تنباكو ، نفتالين اشاره كرد. همچنين به ياد داشته باشيد كه از قرار دادن اين زيراندازها در محيط هاي تيره و تاريك و همچنين محيط هاي مرطوب پرهيز نماييد.

خريد اينترنتي گبه ماشيني از قالي كاشان

براي خريد گبه ماشيني با كيفيت و ارزان قيمت فروشگاه اينترنتي قالي كاشان را به شما پيشنهاد مي كنيم . اين فروشگاه اينترنتي محصولاتي فوق العاده با كيفيت و ضمانت شده را در خود جاي داده است . قيمت بسيار ارزان تر محصولات اين فروشگاه به دليل خريد مستقيم و بدون واسطه از كارخانه است . فروشگاه قالي كاشان انواع فرش هاي 700 شانه ، 1000 شانه ، 1200 شانه ، 1500 شانه و 1600 شانه را با بالا ترين كيفيت دارا مي باشد . 

فرش ايراني دنياي پر رمز و رازي دارد. نقش هاي زيبا و دلرباي اين دردانه هاي هنر، هر كدام دنيايي هستند از مفهوم و طراوت و خلاقيت. در اين مقاله قصد داريم به اين دنياي زيبا با نگاهي عميق تر بنگريم و با وسواس به كنكاش در انواع طرح هاي فرش ايراني بپردازيم. با ما در اين مقاله همراه باشيد.

فرش هاي ايراني و طبقه بندي آن ها

نقوش فرش ايران و نگاره هاي تزييني آن و از همه مهمتر مفاهيم بنيادي و شايد هم راز آميز آنها ، از جمله مباحث تخصصي فرش ايران مي باشد كه در طي چند دهه ي اخير بسيار مورد توجه قرار گرفته است .

از بركت بسياري از اين مطالعات در برخي موارد رمز پردازي و نماد گرايي نقوش فرش ايران نيز آشكار گشته و نتايج حاصله افزون بر ساير دلايل، بر ارزشهاي هنري فرش ايراني افزوده است ، قبل از پرداختن به مباحث جديدي كه در طي سالهاي اخير براي طبقه بندي فرشهاي ايران مورد توجه قرار گرفته و همچنين مروري بر نظريات كارشناسان غربي در مورد نقشه هاي فرش ايران ، به معرفي يك طبقه بندي قديمي از طرحهاي فرش ايران مي پردازيم كه بيش از دو دهه از عمر آن مي گذرد و مي توان گفت امروزه مورد توجه و استفاده اغلب طراحان و توليد كنندگان فرش قرار گرفته و در مدارس و دانشگاهها نيز به عنوان طبقه بندي اصلي طرحهاي فرش ايران معرفي مي گردد .

در خصوص طبقه بندي صحيح و اصولي طرح هاي فرش ايران و همچنين مباني بنيادي آن تا چند سال اخير كار چنداني صورت نگرفته بود ، اما به تدريج مطالعات انجام شده به ويژه توسط كارشناسان و محققين ايراني كه متاسفانه هنوز از طرفداران زيادي برخوردار نيست، مي رود تا دنياي جديدي را از طبقه بندي علمي – هنري – طرح هاي فرش ايران را ارائه دهد .

در اين طبقه بندي بدون توجه به دلايل شكل گيري و پيدايش طرحها و نقش ها و حتي ريز نقش هاي مورد استفاده در فرش ، فقط با توجه به نوع آرايه ها و تزيينات طرح و همچنين اشكال تقليدي به كار رفته و حتي با توجه به نوع تقسيم بندي متن فرش و جاي گيري اشكال و تصاوير در آنها به دسته بندي طرح هاي فرش ايران پرداخته اند و سپس با قياس كليه ي طرح هاي ساير فرش ها و توجه به وجوه مشترك طرح در هر فرش با طبقه بندي مذكور ، به اصطلاح تمامي طرح هاي فرش ايران را در اين فهرست گنجانيده اند. در اينجا با اين طبقه بندي آشنا مي شويم .

بر اساس اين طبقه بندي طرح هاي فرش ايران به 19 دسته اصلي طبقه بندي و هر يك نيز به چند شاخه ي كوچكتر تقسيم مي گردند كه عبارتند از:

دسته 1: طرح هاي افشان

در فرش طرح افشان كليه ي بند ها و نگاره هاي فرش پيوستگي و ارتباط كاملي دارند به نحوي كه به نظر مي رسد نقاش از هنگام شروع طرح تا پايان آن قلم از كاغذ بر نداشته و يك ارتباط مداوم بين قسمتهاي مختلف نقش بوجود آورده ، به عبارت ساده تر همان گونه كه از نام نقوش اين گروه پيداست ، تمامي گل و برگ ها و بند هاي موجود در طرح ، در متن فرش پراكنده و افشان شده اند . طرحهاي افشان اصولاً به گونه اي طراحي مي شوند كه هيچ يك از گل و برگها قرينه نداشته و اصول قرينه نگاري در آن وجود ندارد . انواع مختلف طرح هاي افشان عبارتند از : افشان دسته گلي ، افشان حيوان دار ، افشان ختايي و ...

دسته 2: طرح هاي اسليمي

قالب اصلي اين طرح بر مبناي گردش هاي منظم و بغايت سنجيده ي بند هاي اسليمي است . از آنجايي كه اسليمي خود داراي انواعي است لذا با توجه به نوع و شكل آن نيز مي توان طرح هاي اسليمي را طبقه بندي نمود . معروفترين طرح آن ، اسليمي جهان اژدر است . در اين نوع اسليمي به دو شاخه تقسيم شده و حالتي شبيه به فكين اژد ها را به وجود مي آورد . انواع مختلف طرح هاي اسليمي عبارتند ار : اسليمي بندي ، اسليمي افشان ، اسليمي لچك و ترنج

 
دسته 3: طرح هاي شاه عباسي

اساس كليه طرح هاي شاه عباسي بر مبناي كاربرد گل معروف شاه عباسي در اين طرح است . در اين طرحها گل هاي شاه عباسي به همراه بندهاي ختايي و گاه تلفيق آنها با اسليمي ها ، انواع مختلفي از نقوش فرش را ارائه مي دهند . انواع طرح هاي اين گروه عبارتند از : لچك و ترنج شاه عباسي ، افشان شاه عباسي ، شاه عباسي درختي ، شاه عباسي شيخ صفي ، شاه عباسي جانوري و ...

دسته 4: طرح هاي آثار باستاني و ابنيه اسلامي

كليه ي طرح هايي كه ملهم از نقوش و اشكال تزييني بناها ، عمارات و كاشي كاري هاي آنها مي باشند در اين گروه جاي دارند . البته طراحان فرش در برخي از طرح هاي اصلي نقوش اين بناها حسب سليقه ي خود تغييراتي را وارد نموده اند اما ساختار و تشابه اصلي طرح فرش با طرح اصلي بنا كاملا حفظ گرديده است .
معروفترين طرح هاي اين گروه عبارتند از :
گنبد مسجد شيخ لطف الله ، سردر امامزاده محروق ، گنبد مسجد امام ، تخت جمشيد ،‌ طاق بستان مسجد جامع اصفهان و ...

 
دسته 5: طرح هاي بته اي (بته جقه)

كليه طرح هاي اين گروه بر مبناي كاربرد بته جقه است و به انواع و اقسام مختلف به تزيين متن و حاشيه فرش با بته جقه ها مي پردازد . انواع مختلف طرح هاي بته جقه اي كه هر يك به گونه اي شيوه يافته اند عبارتند از : بته ميري ، بته خرقه اي ، بته قلمكار، بته كردستاني و ...

دسته 6: طرح هاي اقتباسي

گفته مي شود اغلب طرح هاي اين گروه شباهت زيادي با طرح هاي فرش مناطق مرزي ايران و كشورهاي همسايه و حتي ساير كشورها دارد و به همين دليل آنها اقتباسي مي نامند مانند طرح هاي معروف به قفقازي و گوبلني

دسته 7: طرح هاي واگيره اي (بندي)

طرح اصلي آن به گونه اي است كه سراسر فرش هم از جهت طول و هم از جهت عرض به قطعات منظم تقسيم شده و هر قسمت توسط خطوط و يا بند هايي به قسمت همجوار مي پيوندد و به اين ترتيب از به هم پيوستن اين قسمت ها و بند هاي آنها كل طرح بوجود مي آيد . طرح هاي اصلي اين گروه عبارتند از : بندي اسليمي ، بندي خشتي ، بندي ترنجدار ، بندي شير و شكري ، بندي شاخه گوزني ، بندي دسته گلي ، بندي مينا خاني و...

دسته 8: طرح هاي درختي

در طرح هاي اين گروه درخت و درخچه هاي كوچك و بزرگ به ويژه به صورت انفرادي تركيب اصلي را تشكيل داده اند و با اجزاي ديگري تركيب شده اند. معروفترين طرح هاي اين گروه عبارتند از : درختي سبزيكار ، و درحتي حيواندار.

دسته 9: طرح هاي شكار گاهي

بنياد اصلي اين گروه از طرحها نمايش صحنه هاي شكار و شكار گاه است . به نحوي كه در قسمتهاي مختلف طرح يك سوار كار با وسيله اي همانند تير و كمان يا نيزه مشغول شكار آهو و يا ساير جانوران است .

دسته 10: طرح هاي تركمن

طرح هاي تركمن همگي در گروه نقوش هندسي قرار دارند و به صورت ذهني بافته شده اند . معروفترين طرح هاي تركمن در ايران كه در اين گروه نام برده مي شوند ،عبارتند از : غزال گز، قاشقي، آخال و ...

دسته 11: طرح هاي ماهي در هم

طرح ماهي در هم از قديمي ترين و رايج ترين طرح هاي فرش ايران است . اين طرح اغلب به صورت يك واگيره مي باشد و بافنده همان واگيره را در طول و عرض فرش تكرار مي كند . در اين طرح يا واگيره يك حوض به صورت لوزي با چهار برگ – ماهي در اطراف آن مشاهده مي شود .

طرح ماهي در هم در نقاط مختلف ايران به نامهاي مختلفي مشهور است . مهمترين انواع آن عبارتند از :
ماهي فراهان ، ماهي زنبوري ، ماهي كردستان و ريز ماهي

 
دسته 12: طرح هاي گل فرنگ

كليه طرح هاي اين گروه بر مبناي گلهاي طبيعي بويژه گل رز با رنگهاي بسيار روشن نظير زرد ، آبي و سرخ مي باشد . انواع طرحهاي گل فرنگ عبارتند از: گل فرنگ بيجار ، گل فرنگ دسته گلي گل فرنگ گل و بلبل ، لچك و ترنج گل فرنگ ، افشان گل فرنگ و ...

دسته 13: طرح هاي قابي (خشتي)

متن فرش در اين طرح ها به قسمتها يا قابهاي مختلفي تقسيم گشته كه به طور منظم در كنار هم قرار دارند و در داخل هر قاب با گل و برگ هاي مختلفي تزيين شده است . معروفترين طرحهاي قابي عبارتند از: قابي بختيار و قاب قراني

دسته 14: طرح هاي گلداني

ويژگي اصلي اين طرح وجود يك يا چند گلدان در اندازه هاي مختلف است كه تمام متن فرش را مي پوشاند . اما اغلب طرحهاي گلداني داراي گلداني بزرگ در يك طرف فرش هستند كه شاخه هاي گل هاي آن تمام متن فرش را مي پوشاند . معروفترين طرحهاي گلداني عبارتند از :
گلداني هزار گل ، گلداني محرابي ، گلداني ظل السطاني

دسته 15: طرح هاي محرابي

طرح اصلي در اين گروه بر مبناي محراب است . همان مكاني كه در مساجد ، مكان نمازگذاران امام جماعت است . در اين طرحها معمولا محراب را با تزييناتي از قبيل قنديل ، گلدان ، و حتي درخچه هاي كوچك مي پوشانند و گاه دو طرف محراب را با ستونهاي بزرگي كه سقف محراب بر روي آن قرار دارد نشان مي دهند انواع طرحهاي اين گروه عبارتند از : محرابي قنديلي ، محرابي گلداني ، محرابي درختي

دسته 16: طرح هاي ايلي و عشايري

اين طرح ها عموما توسط عشاير ايران بافته مي شوند و اغلب نگاره ها و تزيينات طرح ملهم از ذهن قاليبافان است . در اين طرح ها قرينه بودن چندان معنا ندارد و ختي همين ويژگي و سادگي نقوش از عوامل اصلي زيبايي طرح هاي اين گروه است . طرح هاي فرش عشاير قشقايي ، شاهسون ، بلوچ و ... در اين گروه جاي مي گيرند .

دسته 17: طرح هاي محرمات

در اين طرح كل متن فرش از جهت طولي به چند رديف موازي تقسيم ميگردد و درون اين رديفها با نگاره هايي همچون بته جقه ، انواع اسليمي و يا ختايي و گل و برگهاي ديگر تزيين مي گردد . به عبارت ديگر متن فرش به صورت راه راه مي باشد ، محرمات بته جقه اي معروفترين طرح اين گروه است.

 
دسته 18: طرح هاي هندسي

همان گونه كه از نام طرح هاي اين گروه پيداست ، كليه نقوش اين گروه به صورت هندسي و با استفاده از خطوط زاويه دار به وجود مي آيند . مهمترين انواع طرحهاي هندسي عبارتند از :
هندسي كف ساده ، هندسي جوشقان ، هندسي خاتم شيراز ، هندسي لچك و ترنج و هندسي قابي

دسته 19: طرح هاي تلفيقي

طرح هاي اين گروه به مرور زمان و با ادغام شدن طرح هاي مختلف بوجود آمده است و دهها و بلكه صدها نوع از آن را مي توان در ميان مناطق مختلف ايران مشاهده كرد . برخي از طرح هاي تلفيقي به جهت تلفيق زيبا و صحيح نقوش مختلف از جذابيت بالايي برخوردارند . اما برخي از آنها ناشي از تلفيق نابهنجار چند طرح مي باشند . گونه هاي مختلفي از طرحهاي تلفيقي را مي توان نام برد مانند لچك و ترنج تلفيقي ، تلفيقي دسته گلي ،تلفيقي گل فرنگ ، تلفيقي هندسي و ... 

دسته بندي هاي ديگر از طرح هاي فرش ايران

آنچه كه شرح آن رفت در واقع يك طبقه بندي ساده و قديمي از طرحهاي فرش ايران بود كه هم اكنون نيز مورد استفاده بسياري از طراحان و حتي كارشناسان فرش قرار مي گيرد . عده اي تغييرات خاصي در اين طبقه بندي به وجود آورده اند و تعداد اين گروه را به 20 الي 25 گروه گسترش داده اند .

عده اي ديگر شيوه ي به اصطلاح علمي تري را در پيش گفته اند و گروههاي اصلي را به دو يا سه طرح اصلي تقسيم نموده اند .

يك گروه را را طرحهاي الهام يافته از طبيعت دانسته اند و گروه دوم را طرحهايي مي دانند كه علت اصلي بوجود آمدن آنها خلاقيت هنري بوده ، به اصطلاح عامل خلق آنها بشر بوده است مانند طرحهاي مشهور به ابنيه تاريخي ، طرحهاي ذهني عشايري ، طرحهايي كه به نام شهر ها شهرت يافته اند و طرحهاي تلفيقي ، سپس كليه طرحهايي را كه قبلا نام برده شد در ذيل هر يك از اين دو گروه قرار مي دهند .

اما صرف نظر از نحوه ي تقسيم بندي ، اغلب اينان تحت تاثير همان گروهاي اصلي نام برده شده قرار داشته و هر يك به شيوه ي ديگري سعي داشته اند همان طبقه بندي قديمي را به شكل جديدي ارائه نمايند و به همين دليل است كه در نام گذاري طرحهاي اصلي و گروهاي فرعي هر يك ، تفاوت خاصي مشاهده نمي شود .

منبع: https://www.beytoote.com/art/farsh/iranian-carpets1-classify.html

بدون ترديد ريشه يابي و بررسي دلايل تولد و گسترش و حتي تغييرات طرح هاي فرش ايران ، چه از نظر فرم بندي و چه از نظر ريز نقشها و نگاره ها بهترين راه براي طبقه بندي و همچنين نام گذاري تمامي طرح هاي فرش است .

در اين راستا تاكنون مطالعات معدودي توسط كارشناسان مختلف اعم از ايراني و غير ايراني انجام يافته ، اما به دلايلي برخي از اين مطالعات از نتايج قابل قبولي برخوردار نبوده اند . عمده ي اين مطالعات نيز توسط افراد غير ايراني انجام يافته كه اصولا با فرهنگ و تاريخ ايران زمين آشنايي چنداني ندارند و لذا نتايج مطالعات آنها در بسياري موارد به خطا رفته است .

آيا فرش ايراني منشا تركي دارد؟ 

عده اي از محققان كه از دنباله روان نظريه منشاً تركي و كلاً غير ايراني فرش هستند، در اين راه به مطالعات و استنتاجاتي دست زده اند كه به تمامي هويت واقعي طرح هاي فرش ايران را سراسر مخدوش مي سازد . چند سالي است كه در مورد زادگان طرح هاي فرش اظهار نظرهاي عجيب ديگري نيز شنيده مي شود . اكثر نظرات متوجه دو ايده اصلي است يكي به نظريه «شرق به غرب » معروف است كه بر آن اساس الفباي اوليه طراحي به وسيله ي تركمن هاي آسياي مركزي به زنان ايران ، آناتولي و قفقاز انتقال يافته است . عقيده ي دوم در جهت مخالف نظريه ي اول است .

بر اساس نظريه «غرب به شرق » ، طرح ها از آناتولي سرچشمه گرفته و به سرعت در سراسر شرق گسترش يافته اند . بر اين اساس حتي گروهي از محققان كه طرفدار نظريه ي منشاً تركي فرش هستند ، در اصل و منشاأ تركي نقوش فرش ايران و فرش كاشان و ساير دستباف ها نظير گليم به مطالعات خاصي دست زده اند . آنها شروع مطالعات خود را از آثار دوران هاي بسيار دور انتخاب كرده اند تا به اصطلاح هيچ خدشه اي بر نظرات آنان وارد نگردد .

يكي از اين آثار ما قبل تاريخ مربوط به قرن نو سنگي در منطقه ي «شتل هويوگ» تركيه واقع در جنوب قونيه است و طرفداران منشأ تركي فرش بر روي اين آثار بسيار كار نموده اند . يك گروه كاملا مجهز ، متشكل از باستان شناس ، فرش شناس ، پژوهشگران و استادان دانشگاه به سرپرستي جيمز ملارت در مورد آثار مذكور مدتها مطالعه كردند و نتايج دستاورد خود را به طور مفصل در چهار جلد كتاب منشر ساختند و در نهايت تركيه را گهواره ي فرش بافي ناميدند و سر منشا بسياري از نقوش را نيز به آن مرتبط نمودند و حتي «شتل هويوگ » را اولين مركز فرش بافي در تركيه معرفي نمودند.

در اين ميان حتي اشاره اي به ايران نگرديد و نويسندگان كتب مذكور براي بسياري از موارد دلايل پيش پا افتاده اي را بيان نمودند . به عنوان مثال براي اثبات منشا تركي دستبافها كلمه گليم را بررسي نمودند . ميدانيم كه تركها به گليم «كيليم » مي گويند . آنان اين واژه را در ادبيات خود پي گرفتند و چون ادبيات ترك د راين مورد خالي بود از ادبيات فارسي كمك گرفتند . آنان به شعر فردوسي و ديگر شاعران عصر غزنوي استناد كردند و استنباط نمودند كه منظور اين شاعران از گليم ، كيليم بوده است و در نتيجه ريشه ي اين لغت تركي است و بنابراين اصل و منشا اين دستباف نيز تركيه بوده است . اما مهمترين از آن اينكه نقوش ديوار هاي شتل هويوگ را به نحوي رندانه باز سازي كردند و شباهت هايي تحميلي ميان آن نقوش و گليم هاي امروزي تركيه ) به دست داده اند و نتايج مطلوب خود را به دست آورده اند .

آيا فرش شناسان غربي درباره فرش ايراني به نتايج درستي رسيده اند؟ 

به طور كلي تا قبل از دهه ي هشتاد و شايد هم دهه ي 70 ميلادي علاقه زيادي به بررسي منشا طرح ها وجود نداشت و اغلب مطالعات انجام شده سابقه اي بيشتر از صدر اسلام را در بر نمي گيرد و بسياري نيز بر اين عقيده اند كه منشا همه ي طرح ها را بايد از زمان اسلام مورد بررسي قرار داد و عبارت هنر اسلامي را معرفي مي كنند . تنها در طي 20 سال گذشته است كه برخي از فرش شناسان با مطالعات خود به نتايج ديگري دست يافته اند . دكتر سيروس پرهام در مقاله اي انتقاد گونه چنين به تجربه و تحليل عملكرد غربيان پرداخته است .

« جهد شتابزده ي بيشترين فرش شناسان باختري در رمزگشايي نقشهاي قالي ايراني و گشودن طلسم تركيب خطوط در هم پيچيده ي اسليمي و ختايي ( كه به ظاهر از هر گونه معنا و مفهوم تهي است و به گفته ي هاكسي « زندگي چون طرح و نقش قالي ايراني است : زيبا ، ولي بي معني »)، قصه اي است دراز كه به چند دليل عمده تاكنون راه به جايي نبرده و جز يكي دو تن همه در اين راه پر پيچ و خم به بيراهه افتاده اند .

اساسي ترين علت ناكامي ، بيگانگي اكثريت عظيم فرش شناسان غربي است از تمدن و فرهنگ ايراني كه نقوش قالي نيز چون ديگر هنر ها ، در طول سده ها و بسا كه هزار ها ، از تار و پود پيدا و نهاني همين تمدن و فرهنگ پديد آمده است . تلاش در سنجيدن و باز نمودن نقشمايه هاي نگارين ناآشنا با ساده انديشي آغاز گشت كه از جهتي زاده ي اعتقاد به برتري تمدن و جهان نگري غرب بود .

از پس اين پندار ، كليد هاي رمز قالي شرقي به جاي آنكه در ژرفاي تمدن كهن خاور زمين جستجو گردد در لا به لاي انديشه هاي نو يافته ي باختري كاويده شد . پژوهش در سير تحولي نماد پردازي مغرب زمين ، جايگزين كند و كاو در انديشه هاي رمزي و نمادي و اساطيري مشرق زمين گرديد و نمادهاي شرقي به قياس مفاهيم نمادي غربي به سنجش در آمد .

چنين بود كه نقشمايه ي بيد مجنون ، كه در نزد بيشتر مردم غرب «بيدگريان» خوانده مي شود ، نقشمايه اي پنداشته شد مالامال غم و اندوه و قاليهايي را كه اين نقشمايه بر آن بود « فرش عزا » خواندند كه براي پوشش قبر و مراسم سوگواري بافته شده است ! هم در اين مرحله ي آغازي بود كه نگاره هاي سه گوش سر و گردن تجريد يافته ي جانوران ، «كليد يوناني » و «قلاب » نام گرفت و نقشمايه ي چهار بازويي ميانه ي ترنج هاي قاليهاي فارس «خرچنگ»و «رتيل» پنداشته گشت !

آيا نقوش فرش ايراني از ديگر كشورهاي مشرق زمين مي آيد؟ 

مرحله دوم كند و كاو را پژوهندگاني آغاز نهاده اند كه سرانجام در يافته بودند كه كليد رمز نقشمايه هاي شرق را نمي توان در فضاي فرهنگ غرب جستجو كرد . اما به مصداق حكايت ملانصرالدين كه كليد خانه اش را در جاي تاريك كوچه گم مي كند وليكن در گوشه ي روشن دنبال آن مي گردد « چون روشنتر است » اينان نيز راه نزديكتر و آسانتر و روشنتر را پيش گرفتند و آسياي صغير و سپس آسياي ميانه را نه همان خواستگاه قاليبافي كه مهد نقش مايه هاي قالي بافي پيش از روزگار صفويان بر شمرده اند . ( اصحاب پان توركيسم البته در اين ميان دستي داشته اند ) .

مرحله سوم هنگامي اغاز گشت كه تني چند پژوهش ژرفتر و گسترده تر در فرهنگ مشرق زمين را واجب دانستند تا به اصل و منشأ اين نقوش معمايي نزديكتر شوند . چون سرزمين هند به سابقه استعمارگري اروپائيان به غرب نزديكتر بود و آشناتر ، ابتدا شبه قاره هند را در نور ديدند و به وجد آمدند و در سير و سفر سر مستانه چندان دور رفتند كه به چين و آئين بودا هم رسيدند ، بسياري طرح و نقش ها كه هنرمندان و صنعت گران ايراني به روزگار سلاطين مسلمان كشمير در طول سده ي نهم هجري و سپس به همراه همايون پادشاه گوركاني در نيمه هاي سده ي دهم به هند برده و ترويج كرده بودند ، مغولي خوانده شد و دست پرورده ي پادشاهان گوركاني .

اما مرحله چهارم « طلسم گشايي » در فضاي پژوهشي خاصي بنيان گرفت كه به واقعيت هاي تاريخي نزديكتر بود ، چون تكيه بر پژوهش هاي گسترده اسلامي داشت . از آنجا كه جز قالي پازيريك ، هخامنشي ، تمامي نمونه هاي به دسترس افتاده ، پس از اسلام بافته شده بود ، همگي طرح و نقش هاي قالي بافي در پرتو انديشه هاي و تعاليم اسلامي به بوته سنجش نهاده شد . دست آورد پژوهشي اين مرحله بسيار پر بار بود ، و ليكن آن عيب را داشت كه همه چيز را در تاريخ پس از اسلام مي جست ، تو گفتي كه قالي بافي پس از اسلام پديدار گشته و پيش از آن هيچ نبوده است .

نويسنده در ادامه اضافه مي نمايد كه ترتيب اين مراحل چهار گانه بنا بر تقدم زماني نيست و گاه دو يا سه مرحله همزمان تحقق يافته و مرحله آغازي نيز از اوايل سده ي مسيحي حاضر تا به امروز در محافل و نشريه هايي همچنان بر دوام مانده است .»

با ظهور فرش هاي ماشيني و پيشرفت تكنولوژي در دستگاه هاي توليد فرش ماشيني ، هر روز شاهد توليد فرش ماشيني در كيفيت هاي بالا و طرح و رنگ هاي متنوع تر هستيم. تنوع در طرح هاي فرش ماشيني به حدي زياد است كه شما هيچ گاه با رفتن به فروشگاه ها و نمايشگاه هاي فرش قادر به ديدن همه طرح هاي آن ها نخواهيد شد. هم چنين هركس با هر سليقه و حتي سليقه هاي بسيار خاص نيز خواهند توانست فرش متناسب با سليقه خود پيدا كنند. 

طرح  و رنگ در فرش هاي ماشيني 

طرح فرش ماشيني تنوع بسيار زيادي دارد . شما با يك گشت و گذار ساده در گالري فرش كاشان ، انواع طرح ها در همه سبك را مشاهده خواهيد كرد. از طرح هاي سنتي و ديرينه گرفته تا سبك هاي كلاسيك و مدرن !  طرح هاي فوق العاده در فرش هاي ماشيني قابل چشم پوشي نيستند. در فرش ماشيني از طرح خشتي كه از قديم رايج بوده و طرح شاه عباسي تا طرح هاي كلاسيك و متفاوت ديده مي شود. حتي طرح هاي ديرينه در تركيب با طرح هاي مدرن بسيار شگفت انگيز شده اند. رنگ بندي هاي چشم نواز با هارموني جذاب چشم هر بيننده اي را به خود خيره مي كند. در فرش هاي ماشيني براي كودكان نيز فرش هاي جالب و متنوع توليد مي شود كه علاوه بر آن الياف مرغوب آنها نيز از نظر دور نخواهد بود.

رنگ بندي در فرش ماشيني نيز مانند طراحي ، تنوع زيادي دارد و طيف بالايي از رنگ ها را در بر مي گيرد كه در گذشته در  فرش ها ديده نمي شدند. رنگ هايي خاص كه دست شما را در چيدن دكوراسيون منزل تان بسيار باز خواند گذاشت. ضمن اين كه جلوه هاي متفاوتي را در خانه خود مي توانيد به وجود بياوريد.

رنگ زمينه در فرش هاي ماشيني و تنوع در آن ها باعث شده تا فرش با زمينه چركتاب به وجود بيايند كه در عين روشن بودن رنگ زمينه لكه ها و كثيفي را نشان نمي دهند . چرا كه در گذشته مردم براي چركتاب بودن فرش خود تنها انتخابي كه داشتند فرش هاي زمينه تيره و نهايتا زمينه لاكي بودند.